Amerykański psychotraumatolog Peter A. Levine powiedział kiedyś: „Trauma, mówiąc najkrócej, dotyczy utraty więzi – z samym sobą, z własnym ciałem, z rodziną, innymi i całym otaczającym światem. Ta utrata więzi jest czasem trudna do rozpoznania, ponieważ nie następuje od razu.” To zdanie doskonale oddaje, jak wpływ traumy na relacje przejawia się w naszym życiu. Trauma, jeśli pozostaje niewypowiedziana, nieuleczona i niezaopiekowana, przyjmuje wiele nieoczywistych form. Zdarza się, że traumatyczne wydarzenie zostaje „zamrożone” w pamięci i w ciele, a osoba wciąż reaguje tak, jakby to wydarzenie miało miejsce tu i teraz. W takim wymiarze trauma, nawet sprzed wielu lat, głęboko wpływa na to, jak budujemy lub próbujemy budować relacje. Ponieważ trauma rozgrywa się w układzie nerwowym, to właśnie tam tkwi klucz do jej uzdrowienia i odbudowy więzi.
Czym jest trauma? Jej wpływ na relacje nasze życie.
Trauma to głęboko zakorzenione, emocjonalne zranienie, które powstaje w wyniku przeżycia niezwykle trudnego lub bolesnego wydarzenia. To doświadczenie, które przekracza naszą zdolność do radzenia sobie i pozostawia po sobie trwały ślad. Może przybierać różne formy, od jednorazowych zdarzeń, takich jak wypadek czy napaść na tle seksualnym, po długofalowe sytuacje, jak przemoc domowa czy przewlekła choroba.
I
choć wielu osobom kojarzy się przede wszystkim z bardzo intensywnymi przeżyciami, to ten termin nie jest zarezerwowany tylko dla najbardziej dramatycznych wydarzeń. Każdy silny strach, którego nie potrafimy przezwyciężyć, może się w nas zakorzenić jako trauma. Gdy czujemy się bezradni wobec jakiegoś problemu, tworzymy mechanizmy obronne, które nas chronią, ale jednocześnie utrudniają nam normalne funkcjonowanie. Największym wyzwaniem nie jest sama trauma, ale jej wpływ na naszą codzienność, który sprawia, że trudno nam ponownie zaufać innym i odnaleźć się w nowych sytuacjach. Większość z nas doznała traumy, nie tylko żołnierze lub ofiary nadużyć lub ataków. Zarówno źródła, jak i konsekwencje traumy są szerokie i często ukryte przed naszą świadomością.
Jak trauma z dzieciństwa kształtuje nasze dorosłe życie?
Dzieciństwo jest jak matryca, która stanowi podstawę i fundament naszych dalszych relacji. Rodzice i opiekunowie to pierwsze osoby, z którymi nawiązujemy więź i od których doświadczamy bliskości, opieki, miłości i wsparcia. To, czego nas nauczą te relacje, zostaje z nami na długie lata. Stają się często nieświadomymi skryptami, które kierują naszymi relacjami z przyszłymi partnerami czy partnerkami. Jeśli w dzieciństwie doświadczyliśmy odrzucenia, zaniedbania lub przemocy, to wpływ traumy na relacje będzie się ujawniał w postaci bólu, cierpienia i odrzucenia. Chcąc uniknąć przeżywania tego na nowo, będziemy unikać bliskich relacji.
Osoby, które doświadczyły traumy, mają problemy z zaufaniem, są nadmiernie ostrożne lub wręcz przeciwnie, szukają ciągłego potwierdzenia miłości i akceptacji. Przeszłe rany wpływają na nasze postrzeganie nie tylko innych ludzi, ale i świata wokół nas. Pojawia się pesymizm, przekonanie, że świat jest niebezpiecznym miejscem, a ludzie są niewiarygodni. To z kolei prowadzi do izolowania się od innych i życia w samotności.
Skutki traumy są bardzo indywidualne i mogą obejmować szeroki zakres objawów, od trudności ze snem i koncentracją, po lęki, depresję, a nawet zaburzenia osobowości. Osoby, które doświadczyły traumy, często borykają się z poczuciem winy, wstydu i bezradności. Mają również trudności z zaufaniem innym ludziom i budowaniem bliskich relacji.
Mechanizmy obronne a relacje
Kiedy doświadczamy traumy, nasza psychika uruchamia szereg mechanizmów obronnych, które chronią nas przed intensywnym bólem emocjonalnym. To strategie, które pozwalają odłączyć się od traumatycznych przeżyć i funkcjonować na co dzień. Jednak te mechanizmy, choć pomagają przetrwać trudne chwile, ujawniają wpływ traumy na relacje poprzez utrudnianie budowania zdrowych więzi i bliskości z innymi. To, co początkowo służy ochronie, w dłuższej perspektywie staje się przeszkodą w tworzeniu głębokich i autentycznych relacji.
Izolacja, dystans emocjonalny i trudności w komunikacji to tylko niektóre z nich. Wiele nawracających problemów, których nie możemy rozwiązać, to symptomy głębszych trudności, których zazwyczaj nie jesteśmy świadomi. Osoby doświadczające traumy, budują wokół siebie mury, aby zapobiec ponownemu zranieniu. Unikanie bliskości, tłumienie emocji i trudności w wyrażaniu potrzeb są jednymi z objawów. Strach przed intymnością i odrzuceniem jest często towarzyszącym uczuciem, które prowadzi do budowania dystansu emocjonalnego. Ponadto, osoby, które doświadczyły traumy, mogą obwiniać siebie za to, co się stało, co prowadzi do poczucia winy i odpowiedzialności. To z kolei utrudnia im przyjmowanie opieki i wsparcia od innych.
Czy można odbudować relacje po przeżytej traumie?
Odbudowa relacji po przeżytej traumie jest możliwa, choć wymaga czasu, wysiłku i wsparcia specjalisty. Wpływ traumy na relacje jest znaczący, ponieważ poważnie nadszarpuje zaufanie i więzi międzyludzkie. Z odpowiednią pomocą te rany można jednak stopniowo leczyć. Obecnie mamy dostęp do różnorodnych metod umożliwiających uwolnienie się od objawów i stresu emocjonalnego będącego wynikiem trudnych doświadczeń. Tak jak ciało ma zdolność do gojenia, tak i nasz umysł dąży do równowagi i zdrowia.
Kiedy skaleczymy się, rana zwykle się goi. Podobnie jest, gdy doświadczamy traumy — nasz mózg próbuje sobie z tym poradzić. Istnieją terapie, takie jak EMDR, które przyspieszają ten proces, usuwając to, co blokuje naturalny proces zdrowienia. Gdy przytrafiają nam się złe rzeczy, nasze ciało reaguje w bardzo specyficzny sposób. W traumie nasze ciało nie wraca do miejsca, w którym było wcześniej, pozostaje w utknięciu. Kluczem w pracy z traumą w doświadczeniu somatycznym jest odkrycie, w jaki sposób trauma utknęła w ciele osoby, a następnie pomoc w przejściu przez to zablokowane miejsce.
Jak znaleźć wsparcie?
Pierwszy krok jest zawsze najtrudniejszy, ale może zmienić wszystko. Daj sobie szansę na dobre życie. Nie wiesz, od czego zacząć? Wybierz centrum terapii, które ma w swojej ofercie terapię traumy i umów się na konsultacje psychologiczne.
W Kalejdoskopie Zmian oferujemy terapię, która jest jak głęboka podróż w głąb siebie. Pomagamy Ci ponownie spotkać się z trudnymi doświadczeniami, nauczyć się współczucia dla siebie i pozwolić sobie na przeżycie tego, co zostało niewypowiedziane.
